არის თუ არა ყველა ნახატი, “ხელოვნების ნიმუში”? რა არის კიტჩი და როგორ გავარჩიოთ ერთი მეორისგან?
თავად ტერმინი კიტჩი გაიგივებულია ერთგვარი მასობრივი წარმოების ხელოვნების/დიზაინის სტილთან, რომლის თემატიკაც ძირითადად პოპულარული ხატების გამოყენებით განისაზღვრება. თუ ოქსფორდის სამხატვრო ლექსიკონს მოვიშველიებთ კიტჩი ეს არის ხელოვნება, საგნები, დიზაინი, რომელიც დაბალ გემოვნებად მიიჩნევა, ჭარბი სიკაშკაშის თუ ზედემტი სენტიმენტალურობის გამო.
კიტჩის თემატურობა ხშირად პოპულარობით ან თემის ირონიულობით არის განპირობებული, სენტიმენტებმოჭარბებული, მელოდრამად ქცეული გამოსახვის ხერხებით გადმოცემული სიუჟეტი, რომელიც მოკლებულია მაღალმხატვრულ ღირებულებას. გარკვეულწილად კიტჩს “სენტიმენტალურ არტთან” აიგივებენ, რომლის თემას, ტრადიციულად, გრძნობების უტრირებული გადმოცემა წარმოადგენდა, რითაც მახინჯდებოდა საგნებისა და მოვლენების რეალური არსი. სწორად სენტმენტალიზმის შესახებ თქვა თავის დროზე ილია ჭავჭავაძემ: “დროა ხელოვნებამ თავი დაანებოს უგემურ ღმეჭასა და თვალების სრესასო”…
უნდა აღინიშნოს, რომ კიტჩი, არ არის მხოლოდ მხატვრობისთვის დამახასიათებელი მოვლენა, ის ყველა სფეროში იჩენს თავს, ესაა მასებზე გათვლილი კომერციული ხელოვნება, ლიტერატურა, მისთვის სახასიათო კოლორიტით, ილუსტრაციებით, რეკლამით, ჰოლივუდის ფილმებით და ა.შ. თუ ხელოვნების კრიტიკოსს-კლემენტ გრინბერგს დავესესხებით, კიტჩი, ინდუსტრიული რევოლუციის პროდუქტია, რომელმაც დასავლეთ ევროპისა და ამერიკის მასების ურბანიზაცია მოახდინა და შექმნა ის, რასაც საყოველთაო განათლებას უწოდებენ. “კიტჩის არსებობის წინაპირობა სრულიად მომწიფებული კულტურული ტრადიციის მისაწვდომობაა” ამბობდა ის, “კიტჩი ამ კულტურული ტრადიციიდან ითვისებს მეთოდებს, ეშმაკობებს, ხერხებს, ძირითად წესებს, თემებს, ამ ყველაფერს ერთგვარ სისტემად აქცევს, დანარჩენს კი იშორებს თავიდან”. კიტჩი ერთგავრი გამარტივებული ხელოვნებაა, რომელსაც მხოლოდ სიმარტივე და ფერადი ვიზუალი მოეთხოვება, ის-ხელოვნების სიმულაციია.
კულტურის ცნობილი კრიტიკოსი, ფილოსოფოსი და პუბლიცისტი ვოლტერ ბენჯამენი კი კიტჩის ასეთ განსაზღვრებას გვაძლევს: კიტჩი, ხელოვნებისგან განსხვავებით, უტილიტარული ობიექტია, რომელსაც არ გააჩნია კრიტიკული მანძილი ობიექტსა და დამკვირვებელს შორის, ის გვთავაზობს მყისიერ, ემოციურ კმაყოფილებას ყოველგვარი ინტელექტუალური ძალისხმევის გარეშე…
ასეა თუ ისე, კიტჩი და ხელოვნება ცალ-ცალკე მოიხსენიება, თუმცა ერთდროულად თანაარსებობს და მათ შორის ზღვარის გავლება ინდივიდის პრეროგატივაა…
და ბოლოს, ნუ დაგვავიწყდება ნიცშე, რომელიც ამბობდა: “ესეა გემოვნება ჩემი, არა კარგი, არა ცუდი, არამედ ჩემი გემოვნება, რომლის არა მრცხვენის და არა ვფარავ”…
მსგავსი პოსტები
